Her dem yeşildir.
Nisan – haziran ayları arasında çiçeklenir.Oldukça dayanıklıdır.
BÜYÜK ÇİÇEKLİ MELEZ RHODODENDRONLAR
Rhododendronlar, hiç şüphesiz en güzel süs çalıları arasında yer alır. Koyu yeşil yapraklı bir fon üzerinde daha da ön plana çıkan, uç konumlu, konik formdaki iri çiçek kurulları, parlak renklerde evaze trompetler şeklindeki, çok sayıda büyük çiçekten oluşur. Bu çiçeklenmenin, bitkinin bütününde yarattığı etki son derece görkemli ve insanda hayranlık uyandırıcıdır. Çiçeklenmenin, nisan sonundan haziran başına kadar kademeli olarak gerçekleştiği, bir sürü çeşidi vardır. Aralarından seçilmiş bazı örnekler şunlardır:
BAŞLICA ÇEŞİTLERİ
(Nisan sonu – mayıs başı)
Beyaz çiçekliler: ‘Cunnigham’s white’, ‘Madame Masson’ sarı lekeli, ‘Sappho’ kızıl lekeli.
Pembe çiçekliler: ‘Anne Rose Whitney’, ‘Betty Wormald’, ‘Cynthia’, ‘Pink Pearl’, ‘Roseum Elegans’.
Kırmızı çiçekliler: ‘America’, ‘Britannia’, ‘Hogo Koster’, ‘Jhon Wlater’, ‘Nova Zembla’, ‘Wilgensruby’.
Açık mor çiçekliler: ‘Catawbiense Boursault’, ‘Fastuosum Flore Pleno’(katmerli çiçeklidir).
Mavi-mor çiçekliler: ‘Pruple Splendour’.
Çiçekleri iki renkli: ‘President Roosvelt’ beyaz göbekli kırmızı çiçekleri, sarı alacalı yaprakları vardır.
Büyük çiçekli, melez Rhododendronlar, 2-3 m boy yapabilen büyük çalılardır. Şartların elverişli olduğu ortamlarda daha da boylanabilir; fakat gelişimleri yavaştır.Bol güneşli ortamlarda barınabilirler; fakat duvardan gelecek yansımalardan kötü etkilenirler. Hafif gölge bir ortam isterler. Örneğin, kuzey bakılı bir duvarın dibinde rahatlıkla kullanılabilirler.Güzellikleri onların neden tek başına da kullanıldıklarını doğrular niteliktedir. Kademeli olarak açan, çeşitli renklerde çiçekleri olan çeşitleri seçilerek oluşturulan çalı yastıkları da son derece dekoratif ve görkemlidir.
Oldukça genç Rhododendron’larla da yastık oluşturmak mümkündür. Bu durumda dikkat edilecek unsur, istenilen etkiye oldukça yakın bir görünüm elde etmek için, uygun yoğunlukta dikilmeleridir. Aslında bitkinin dibinde gruplanmış halde yer alan saçak kökler, bitkinin yaşlıyken bile rahatlıkla yerinin değiştirilmesine imkan tanır. Bu sayede, her dört ya da beş senede bir, farklı bireylerin gelişimlerine göre, bitkilerin ahenkli bir yayılım oluşturabilmeleri için, aralarından bazı bireyler alınıp, rahatlıkla başka ortamlara dikilebilir.
Funda toprağında yetişen diğer tüm çalılar, yüksekliklerine göre sıralanarak, Rhododendron’lara eşlik edebilir. Rhododendron’lara eşlik edebilen, Azalea, Acer japonicum, Hortensias, Pieris, Kalmia gibi çalılarla birlikte, daha geniş ve daha uzun bir çiçeklenme sergileyen yastıklar elde edilir.
BODUR RHODODENDRDON’LAR
Var olan ya da iyileştirilmiş botanik türlere eklenen diğer melezler, nisan sonu – mayıs başı gibi çiçeklenen, küçük gelişim gösteren bir grup bitkinin elde edilmesini sağlamıştır.
Rhododendron ‘Blue Diamond’ ve ‘Blue Tit’, 60-80 cm yüksekliğinde, mavi ve morun her tonunda küçük çiçekleri olan çeşitlerdir.
Rhododendron ‘Elisabeth’ ve ‘Scarlet Wonder’, 60-80 cm yüksekliğinde, kırmızı tonlarında, orta büyüklükte çiçekleri olan çeşitlerdir.
Rhododendron ‘İmpeditum’, 30-40 cm boyunda, mor-mavi, küçük çiçekli bir çeşittir.
Bu bodur Rhododendron’lar, kaya bahçeleri ve funda toprağında yetişen çalılarla oluşturulan yastıklarda ilk sırada yer almak için ideal bitkilerdir.
Tüm Rhododendron’ların, toprak niteliği bakımından özel bir istekleri vardır. Kirecin küçük bir miktarının bile olmadığı, asitli, nemli, yani diğer bir değişle funda toprağında yetişir. Bu nedenle bir çukuru toprakla doldururken bile kireçli bir toprak kullanılması önerilmez. Çünkü yakın çevredeki topraktan sızan ya da sulanma suyuyla ortama gelen az miktardaki kireç bile, iyi bir vejetasyon gelişimini güçleştirecektir.
RHODODENDRON YAKUSIMANUM
Üretim aşamasında henüz belirmiş olan bu tür, büyük çiçekleriyle ve daha alçak gelişimiyle belirginleşir. Çalı yastıklarında, yüksek gelişim gösteren Rhododendron’ların önünde, saksılarda ve kaya bahçelerinde kullanıma çok elverişlidir .Çiçekleri mayıs – haziran aylarında açar. Boylamasına uzun yapraklarının arka yüzü tüylü ve kahverengidir. Vejetasyonu yavaştır. Yuvarlak yoğun formlu bir çalıdır. Boyu, kültivarlara göre, 0,50-1,50 m arasında değişir.
‘Cilpinense’:
Seyrek gruplar halinde bir arada yer alan, pembemsi beyaz çiçekleri vardır. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir. Nisan sonundan itibaren çiçeklenir.
‘Doc’:
Tomurcuk haldeyken belirgin bir pembe tonunda olan çiçeklerin rengi daha sonra hafif açılır.
‘Flava’:
Kırmızı lekeli canlı sarı renkli çiçekleri vardır.
‘Isadora’:
Parlak kırmızı çiçekleri, orta yükseklikte bir gelişimi vardır.
‘Percy Wiseman’:
Tomurcuk halindeyken şeftali rengi olan krem çiçekleri vardır. Yarı bodur, orta derecede yoğun formlu bir çalıdır.
‘Pink Cherub’:
Tomurcuk halindeyken canlı kırmızı, açıldığında pastel pembe renkli çiçekleri vardır. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Sonatine’:
Krem-pembe çiçeklerinin kenarları canlı pembe renktedir. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Tina Heinje’:
Ortası daha koyu olan, açık kırmızı çiçekleri vardır. . Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Titian Beauty’:
Kırmızı çiçekli, yarı-bodur, yoğun formlu bir çalıdır. İnce bir yapraklanması vardır.
Dikimi:
Her şeyden önce, mevcut toprağın, yüzeyden itibaren 40-50 cm’lik kısmının, funda toprağıyla değiştirilmesi gerekir. Her bitki için kenarı 1 m olan delikler açılmalıdır. Bir yastık oluşturmak isteniyorsa, yüzeyin tümünde toprak değiştirilmelidir. Toprak bolca konmalıdır; çünkü zaman içinde bir miktar sıkışacaktır.Daha sonra bitkinin topraklı kök keseği, tamamen ıslanacak şekilde suya batırılır (10-15 dakika kadar bekletmek yeterli olacaktır).Üzerine yerleştirileceği toprak yüzeyi iyice sıkıştırıldıktan sonra, topraklı kök yerine konur. Daha sonra dikimi yapılır. Kökün etrafına konan topraklar ayakla iyice sıkıştırılır ve ardından bitki bolca sulanır.
Bakımı:
Vejetasyonun başlamasından itibaren ve ağustos başına kadar, kireçsiz suyla, ayda iki ya da üç kere, birey başına 20-30 litre düşecek şekilde, bolca sulanır. Ardından, Ağustos – Eylül aylarında, çiçek tomurcuklarının oluşmasına imkan tanımak için, sulama kesilir.Çiçeklenmeden sonra mümkün olduğunca erken, solan ve hiç de estetik bir görünüm oluşturmayan çiçeklerin kesilmesi, meyvelerin oluşmasını önlemek açısından önemlidir. Çiçeklerin, genç sürgünlere zarar vermeyecek bir şekilde baş parmak ve işaret parmağıyla hafifçe kırılarak alınmaları yeterli olacaktır. Ortama gübre eklenerek bitki desteklenmelidir.
Kötü bir görünüm oluşturan bir dalın kaldırılması dışında, budama pek gerekli olmaz. Fakat bireyler, herhangi bir sebeple, dipten itibaren şekilsizleşirlerse, toprak seviyesinden itibaren 50-60 cm kalacak şekilde, derin bir budamaya tabi tutulabilir. Bu işlem mart ayında yapılır; bitki tutamı iki sene içinde yeniden şekillenecektir.
Toprak yüzeyinin, çürük toprağı ve suyu alınmış bir gübre eklenerek zenginleştirilmesi, köklerin kurumasını önler. Funda toprağının, her 5-6 senede bir, yenisiyle değiştirilmesi tavsiye edilir.
Rhododendronlar, hiç şüphesiz en güzel süs çalıları arasında yer alır. Koyu yeşil yapraklı bir fon üzerinde daha da ön plana çıkan, uç konumlu, konik formdaki iri çiçek kurulları, parlak renklerde evaze trompetler şeklindeki, çok sayıda büyük çiçekten oluşur. Bu çiçeklenmenin, bitkinin bütününde yarattığı etki son derece görkemli ve insanda hayranlık uyandırıcıdır. Çiçeklenmenin, nisan sonundan haziran başına kadar kademeli olarak gerçekleştiği, bir sürü çeşidi vardır. Aralarından seçilmiş bazı örnekler şunlardır:
BAŞLICA ÇEŞİTLERİ
(Nisan sonu – mayıs başı)
Beyaz çiçekliler: ‘Cunnigham’s white’, ‘Madame Masson’ sarı lekeli, ‘Sappho’ kızıl lekeli.
Pembe çiçekliler: ‘Anne Rose Whitney’, ‘Betty Wormald’, ‘Cynthia’, ‘Pink Pearl’, ‘Roseum Elegans’.
Kırmızı çiçekliler: ‘America’, ‘Britannia’, ‘Hogo Koster’, ‘Jhon Wlater’, ‘Nova Zembla’, ‘Wilgensruby’.
Açık mor çiçekliler: ‘Catawbiense Boursault’, ‘Fastuosum Flore Pleno’(katmerli çiçeklidir).
Mavi-mor çiçekliler: ‘Pruple Splendour’.
Çiçekleri iki renkli: ‘President Roosvelt’ beyaz göbekli kırmızı çiçekleri, sarı alacalı yaprakları vardır.
Büyük çiçekli, melez Rhododendronlar, 2-3 m boy yapabilen büyük çalılardır. Şartların elverişli olduğu ortamlarda daha da boylanabilir; fakat gelişimleri yavaştır.Bol güneşli ortamlarda barınabilirler; fakat duvardan gelecek yansımalardan kötü etkilenirler. Hafif gölge bir ortam isterler. Örneğin, kuzey bakılı bir duvarın dibinde rahatlıkla kullanılabilirler.Güzellikleri onların neden tek başına da kullanıldıklarını doğrular niteliktedir. Kademeli olarak açan, çeşitli renklerde çiçekleri olan çeşitleri seçilerek oluşturulan çalı yastıkları da son derece dekoratif ve görkemlidir.
Oldukça genç Rhododendron’larla da yastık oluşturmak mümkündür. Bu durumda dikkat edilecek unsur, istenilen etkiye oldukça yakın bir görünüm elde etmek için, uygun yoğunlukta dikilmeleridir. Aslında bitkinin dibinde gruplanmış halde yer alan saçak kökler, bitkinin yaşlıyken bile rahatlıkla yerinin değiştirilmesine imkan tanır. Bu sayede, her dört ya da beş senede bir, farklı bireylerin gelişimlerine göre, bitkilerin ahenkli bir yayılım oluşturabilmeleri için, aralarından bazı bireyler alınıp, rahatlıkla başka ortamlara dikilebilir.
Funda toprağında yetişen diğer tüm çalılar, yüksekliklerine göre sıralanarak, Rhododendron’lara eşlik edebilir. Rhododendron’lara eşlik edebilen, Azalea, Acer japonicum, Hortensias, Pieris, Kalmia gibi çalılarla birlikte, daha geniş ve daha uzun bir çiçeklenme sergileyen yastıklar elde edilir.
BODUR RHODODENDRDON’LAR
Var olan ya da iyileştirilmiş botanik türlere eklenen diğer melezler, nisan sonu – mayıs başı gibi çiçeklenen, küçük gelişim gösteren bir grup bitkinin elde edilmesini sağlamıştır.
Rhododendron ‘Blue Diamond’ ve ‘Blue Tit’, 60-80 cm yüksekliğinde, mavi ve morun her tonunda küçük çiçekleri olan çeşitlerdir.
Rhododendron ‘Elisabeth’ ve ‘Scarlet Wonder’, 60-80 cm yüksekliğinde, kırmızı tonlarında, orta büyüklükte çiçekleri olan çeşitlerdir.
Rhododendron ‘İmpeditum’, 30-40 cm boyunda, mor-mavi, küçük çiçekli bir çeşittir.
Bu bodur Rhododendron’lar, kaya bahçeleri ve funda toprağında yetişen çalılarla oluşturulan yastıklarda ilk sırada yer almak için ideal bitkilerdir.
Tüm Rhododendron’ların, toprak niteliği bakımından özel bir istekleri vardır. Kirecin küçük bir miktarının bile olmadığı, asitli, nemli, yani diğer bir değişle funda toprağında yetişir. Bu nedenle bir çukuru toprakla doldururken bile kireçli bir toprak kullanılması önerilmez. Çünkü yakın çevredeki topraktan sızan ya da sulanma suyuyla ortama gelen az miktardaki kireç bile, iyi bir vejetasyon gelişimini güçleştirecektir.
RHODODENDRON YAKUSIMANUM
Üretim aşamasında henüz belirmiş olan bu tür, büyük çiçekleriyle ve daha alçak gelişimiyle belirginleşir. Çalı yastıklarında, yüksek gelişim gösteren Rhododendron’ların önünde, saksılarda ve kaya bahçelerinde kullanıma çok elverişlidir .Çiçekleri mayıs – haziran aylarında açar. Boylamasına uzun yapraklarının arka yüzü tüylü ve kahverengidir. Vejetasyonu yavaştır. Yuvarlak yoğun formlu bir çalıdır. Boyu, kültivarlara göre, 0,50-1,50 m arasında değişir.
‘Cilpinense’:
Seyrek gruplar halinde bir arada yer alan, pembemsi beyaz çiçekleri vardır. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir. Nisan sonundan itibaren çiçeklenir.
‘Doc’:
Tomurcuk haldeyken belirgin bir pembe tonunda olan çiçeklerin rengi daha sonra hafif açılır.
‘Flava’:
Kırmızı lekeli canlı sarı renkli çiçekleri vardır.
‘Isadora’:
Parlak kırmızı çiçekleri, orta yükseklikte bir gelişimi vardır.
‘Percy Wiseman’:
Tomurcuk halindeyken şeftali rengi olan krem çiçekleri vardır. Yarı bodur, orta derecede yoğun formlu bir çalıdır.
‘Pink Cherub’:
Tomurcuk halindeyken canlı kırmızı, açıldığında pastel pembe renkli çiçekleri vardır. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Sonatine’:
Krem-pembe çiçeklerinin kenarları canlı pembe renktedir. Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Tina Heinje’:
Ortası daha koyu olan, açık kırmızı çiçekleri vardır. . Orta yükseklikte bir gelişim gösterir.
‘Titian Beauty’:
Kırmızı çiçekli, yarı-bodur, yoğun formlu bir çalıdır. İnce bir yapraklanması vardır.
Dikimi:
Her şeyden önce, mevcut toprağın, yüzeyden itibaren 40-50 cm’lik kısmının, funda toprağıyla değiştirilmesi gerekir. Her bitki için kenarı 1 m olan delikler açılmalıdır. Bir yastık oluşturmak isteniyorsa, yüzeyin tümünde toprak değiştirilmelidir. Toprak bolca konmalıdır; çünkü zaman içinde bir miktar sıkışacaktır.Daha sonra bitkinin topraklı kök keseği, tamamen ıslanacak şekilde suya batırılır (10-15 dakika kadar bekletmek yeterli olacaktır).Üzerine yerleştirileceği toprak yüzeyi iyice sıkıştırıldıktan sonra, topraklı kök yerine konur. Daha sonra dikimi yapılır. Kökün etrafına konan topraklar ayakla iyice sıkıştırılır ve ardından bitki bolca sulanır.
Bakımı:
Vejetasyonun başlamasından itibaren ve ağustos başına kadar, kireçsiz suyla, ayda iki ya da üç kere, birey başına 20-30 litre düşecek şekilde, bolca sulanır. Ardından, Ağustos – Eylül aylarında, çiçek tomurcuklarının oluşmasına imkan tanımak için, sulama kesilir.Çiçeklenmeden sonra mümkün olduğunca erken, solan ve hiç de estetik bir görünüm oluşturmayan çiçeklerin kesilmesi, meyvelerin oluşmasını önlemek açısından önemlidir. Çiçeklerin, genç sürgünlere zarar vermeyecek bir şekilde baş parmak ve işaret parmağıyla hafifçe kırılarak alınmaları yeterli olacaktır. Ortama gübre eklenerek bitki desteklenmelidir.
Kötü bir görünüm oluşturan bir dalın kaldırılması dışında, budama pek gerekli olmaz. Fakat bireyler, herhangi bir sebeple, dipten itibaren şekilsizleşirlerse, toprak seviyesinden itibaren 50-60 cm kalacak şekilde, derin bir budamaya tabi tutulabilir. Bu işlem mart ayında yapılır; bitki tutamı iki sene içinde yeniden şekillenecektir.
Toprak yüzeyinin, çürük toprağı ve suyu alınmış bir gübre eklenerek zenginleştirilmesi, köklerin kurumasını önler. Funda toprağının, her 5-6 senede bir, yenisiyle değiştirilmesi tavsiye edilir.
